Αναστάτωση επικρατεί στη Γαλλία, καθώς η πολιτική της αστάθεια έχει γίνει αντικείμενο χλευασμού από τον ιταλικό Τύπο. Μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, η χώρα έχει αλλάξει πέντε πρωθυπουργούς, γεγονός που ξεπερνά ακόμη και τις πιο ασταθείς περιόδους της μεταπολεμικής Ιταλίας.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά την απόφαση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές τον Ιούλιο του 2024. Το νέο κοινοβούλιο που προέκυψε είναι διαιρεμένο σε τρία μπλοκ – κεντρώους, αριστερούς και ακροδεξιούς – χωρίς καμία ομάδα να μπορεί να σχηματίσει λειτουργική κυβέρνηση. Η αδυναμία εξεύρεσης πλειοψηφίας για την έγκριση του προϋπολογισμού έχει οδηγήσει σε γενική απεργία, με το ένα τρίτο των εκπαιδευτικών, τα περισσότερα φαρμακεία και πολλές γραμμές του μετρό στο Παρίσι να παραμένουν κλειστές.

Διεθνής χλευασμός και ανησυχία για το χρέος

Σύμφωνα με τον BBC, οι εφημερίδες της Ρώμης και του Τορίνο σχολίασαν τα γεγονότα με χαρακτηριστική gioia maligna (κακόβουλη χαρά). Έκαναν λόγο για την ταπείνωση του απερχόμενου πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού, προειδοποίησαν για το διογκούμενο χρέος και δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο προσφυγής της Γαλλίας στο ΔΝΤ. Η Il Messaggero αναρωτήθηκε: «Πού βρίσκεται τώρα η μεγαλοπρέπεια;».

Το κόστος εξυπηρέτησης του εθνικού χρέους φέτος εκτιμάται στα 67 δισ. ευρώ, ποσό που ξεπερνά τις δαπάνες όλων των υπουργείων εκτός από την εκπαίδευση και την άμυνα. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα φτάσει τα 100 δισ. ευρώ ετησίως. Την Παρασκευή, ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε το γαλλικό χρέος, γεγονός που ενδέχεται να καταστήσει ακριβότερο τον δανεισμό της χώρας.

Το ενδεχόμενο παρέμβασης από το ΔΝΤ ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θεωρείται πλέον αδιανόητο. Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα πλαίσιο διεθνούς αναταραχής: πόλεμος στην Ευρώπη, αποστασιοποίηση των ΗΠΑ και άνοδος του λαϊκισμού.

Κινητοποιήσεις και κοινωνική δυσαρέσκεια

Την περασμένη Τετάρτη, η ομάδα Bloquons Tout («Τα μπλοκάρουμε όλα») οργάνωσε εθνική ημέρα διαμαρτυρίας, η οποία αν και καπελώθηκε από την άκρα αριστερά, είχε περιορισμένη επίδραση. Την επόμενη ημέρα, συνδικάτα και αριστερά κόμματα διοργάνωσαν μαζικές διαδηλώσεις κατά των κυβερνητικών σχεδίων.

Ο πολιτικός αναλυτής Νικολά Μπαβρέ δήλωσε: «Η Γαλλία βρίσκεται παραλυμένη από χάος, ανικανότητα και χρέος». Ο Μακρόν επιμένει ότι μπορεί να οδηγήσει τη χώρα εκτός κρίσης, αλλά του απομένουν μόλις 18 μήνες από τη δεύτερη θητεία του.

Η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και οι διαδοχικές πτώσεις πρωθυπουργών

Η κρίση ξεκίνησε με την αποτυχημένη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης από τον Μακρόν το καλοκαίρι του 2024. Αντί να ενισχυθεί η κυβερνητική βάση, το νέο κοινοβούλιο διαιρέθηκε σε τρία μπλοκ, χωρίς δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης.

Οι πρωθυπουργοί Μισέλ Μπαρνιέ και Φρανσουά Μπαϊρού παρέμειναν για λίγους μήνες στην εξουσία, αλλά κατέρρευσαν στο ερώτημα της δημοσιονομικής διαχείρισης. Ο Μπαϊρού, κεντρώος 74 ετών, έθεσε στο επίκεντρο το δημόσιο χρέος, που ξεπερνά τα 3 τρισ. ευρώ ή το 114% του ΑΕΠ. Πρότεινε περικοπές 44 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2026, αλλά έπεσε μετά από ψήφο δυσπιστίας που ενώθηκε από αριστερούς και ακροδεξιούς. Οι δημοσκοπήσεις έδειξαν επίσης λαϊκή αντίδραση σε προτάσεις όπως η κατάργηση δύο εθνικών αργιών για τη χρηματοδότηση της άμυνας.

Ο Σεμπαστιάν Λεκορνί και η νέα στρατηγική

Μετά την πτώση του Μπαϊρού, ο Μακρόν διόρισε τον 39χρονο Σεμπαστιάν Λεκορνί, στενό συνεργάτη του, ως νέο πρωθυπουργό. Ο Λεκορνί, ήρεμος Νορμανδός, απέκτησε την εμπιστοσύνη του προέδρου μέσα από νυχτερινές συζητήσεις στο Ελιζέ.

Ο Μακρόν δήλωσε πεπεισμένος ότι «μια συμφωνία μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων είναι εφικτή, με σεβασμό στις πεποιθήσεις όλων». Ο οικονομολόγος Φιλίπ Αγκιόν σχολίασε: «Με τον Λεκορνί, ουσιαστικά σημαίνει ότι πρωθυπουργός είναι ο Μακρόν. Οι δύο τους είναι ένα».

Η μάχη για τον προϋπολογισμό

Ο Λεκορνί πρέπει να καταθέσει προϋπολογισμό έως τα μέσα Οκτωβρίου, ο οποίος πρέπει να εγκριθεί μέχρι το τέλος του έτους. Η μόνη εφικτή λύση είναι συνεργασία μεταξύ κεντρώων, μετριοπαθών δεξιών (Ρεπουμπλικάνων) και αριστερών (Σοσιαλιστών).

Ωστόσο, κάθε παραχώρηση στη μία πλευρά απομακρύνει την άλλη. Οι Σοσιαλιστές απαιτούν μικρότερο στόχο μείωσης του χρέους, φορολόγηση των υπερπλουσίων και κατάργηση της μεταρρύθμισης Μακρόν για το συνταξιοδοτικό, που αύξησε το όριο συνταξιοδότησης στα 64 έτη. Οι Ρεπουμπλικάνοι θεωρούν αυτές τις θέσεις απαράδεκτες και απειλούν με καταψήφιση οποιουδήποτε προϋπολογισμού τις περιέχει.

Η εργοδοτική ένωση MEDEF προειδοποίησε ακόμη και με «μαζικές διαδηλώσεις» σε περίπτωση αύξησης της φορολογίας.

Η χρονική συγκυρία δυσχεραίνει περαιτέρω την κατάσταση, καθώς πλησιάζουν οι δημοτικές εκλογές του Μαρτίου και οι προεδρικές του Μαΐου 2027. Τα άκρα, Εθνικός Συναγερμός (RN) και Ανυπότακτη Γαλλία (LFI), ετοιμάζονται να καταγγείλουν «προδοσία» σε οποιοδήποτε συμβιβασμό.

Πιθανά σενάρια και κίνδυνοι

Το έργο του Λεκορνί είναι τιτάνιο. Στην καλύτερη περίπτωση, θα καταφέρει να συνάψει μια συμφωνία και να αποτρέψει την άμεση ήττα στη Βουλή. Όμως, ένας τέτοιος προϋπολογισμός θα είναι αναγκαστικά περιορισμένος, και το μήνυμα προς τις αγορές θα είναι ότι η Γαλλία συνεχίζει να χρονοτριβεί. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους θα αυξηθεί περαιτέρω.

Οι απόψεις των ειδικών

Ο πρώην πρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων, Ζαν-Φρανσουά Κοπέ, δήλωσε ότι τα θεμέλια της γαλλικής οικονομίας παραμένουν ισχυρά, αναφερόμενος στην ισορροπία εισαγωγών-εξαγωγών, το επίπεδο ανεργίας και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Ο Φιλίπ Αγκιόν θεωρεί ότι η Γαλλία δεν πρόκειται να καταρρεύσει σαν την Ελλάδα, σημειώνοντας ότι ο Μπαϊρού «έδωσε ένα χρήσιμο καμπανάκι κινδύνου».

Αντίθετα, ο οικονομολόγος Φιλίπ Ντεσερτίν προειδοποίησε: «Δεν μπορούμε να αγνοούμε το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ. Είναι σαν να στεκόμαστε σε φράγμα που φαίνεται σταθερό, αλλά η θάλασσα το διαβρώνει από κάτω. Μια μέρα θα καταρρεύσει».

Η Φρανσουάζ Φρεσόζ από τη Le Monde τόνισε: «Έχουμε εθιστεί στις δημόσιες δαπάνες. Εδώ και μισό αιώνα, όλες οι κυβερνήσεις – δεξιές και αριστερές – τις χρησιμοποιούν για να αγοράσουν κοινωνική ειρήνη. Τώρα όλοι καταλαβαίνουν ότι το σύστημα έχει φτάσει στο τέλος του, αλλά κανείς δεν θέλει να πληρώσει το τίμημα».

Ο δημοσκόπος Ζερόμ Φουρκέ χαρακτήρισε την κατάσταση: «Σαν ένα ακατανόητο έργο που παίζεται μπροστά σε άδειο θέατρο».

Το πολιτικό μέλλον του Μακρόν

Ο Εμανουέλ Μακρόν, που εξελέγη το 2017 με την υπόσχεση να γεφυρώσει τα χάσματα ανάμεσα σε αριστερά και δεξιά, εργασία και κεφάλαιο, ευρωσκεπτικιστές και φιλοευρωπαίους, βρίσκεται σήμερα στο στόχαστρο έντονης αμφισβήτησης.

Ο Νικολά Μπαβρέ, με άρθρο του στη Le Figaro, καταλήγει: «Ο Μακρόν είναι ο πραγματικός στόχος της λαϊκής αμφισβήτησης και φέρει ακέραια την ευθύνη για αυτό το ναυάγιο. Όπως όλοι οι δημαγωγοί, μετέτρεψε τη χώρα μας σε πεδίο ερειπίων».