Η πρώτη ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο (6–9 Οκτωβρίου) επικεντρώθηκε σε δύο κρίσιμα ζητήματα: την τεχνολογική αυτονομία της Ευρώπης και την πολιτική στάση της ΕΕ στη Μέση Ανατολή, με έμφαση στη Γάζα.

Η Ευρώπη απέναντι στην τεχνολογική εξάρτηση

Η έννοια της ψηφιακής κυριαρχίας κυριάρχησε στις συζητήσεις, με την πλειοψηφία των ευρωβουλευτών να εκφράζει έντονη ανησυχία για την τεχνολογική υστέρηση της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας. Η εξάρτηση από αμερικανικούς και κινεζικούς τεχνολογικούς κολοσσούς θεωρείται απειλή όχι μόνο για την οικονομία, αλλά και για τη δημοκρατική και στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.

Στο πλαίσιο αυτό, τέθηκαν επί τάπητος συγκεκριμένες προτάσεις:

• Ενίσχυση των ευρωπαϊκών εταιρειών cloud και υπολογιστικών υποδομών
• Ανάπτυξη εγχώριων chips και μικροεπεξεργαστών μέσω του European Chips Act
• Επιτάχυνση της εφαρμογής του AI Act για την υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης
• Θέσπιση αυστηρότερων κανόνων διαφάνειας για τις εταιρείες Big Tech, ειδικά σε ζητήματα προσωπικών δεδομένων

Η ευρωβουλευτής Σοφί Ιν’τ Βελντ (Renew Europe) τόνισε χαρακτηριστικά ότι «η ψηφιακή ανεξαρτησία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά όρος πολιτικής επιβίωσης». Παράλληλα, μέλη της Επιτροπής Βιομηχανίας και Έρευνας προειδοποίησαν πως χωρίς συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση, η ΕΕ κινδυνεύει να παραμείνει «παρατηρητής και όχι πρωταγωνιστής» στις παγκόσμιες εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης και της κυβερνοασφάλειας.

Ενδοευρωπαϊκές διαφωνίες για την τεχνολογική στρατηγική

Οι συζητήσεις ανέδειξαν και τις ενδοευρωπαϊκές αντιθέσεις. Κράτη όπως η Γερμανία και η Ολλανδία υποστηρίζουν μια προστατευτική προσέγγιση, ενώ χώρες όπως η Σουηδία και η Εσθονία προκρίνουν την ελευθερία της αγοράς και τη συνεργασία με ιδιωτικές πλατφόρμες των ΗΠΑ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να ενισχύσει τον ψηφιακό προϋπολογισμό και να προωθήσει κοινά ερευνητικά κέντρα για τεχνολογίες αιχμής. Όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά στην ολομέλεια, «η τεχνολογία είναι το νέο πεδίο μάχης της γεωπολιτικής ισχύος» — και η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει αμέτοχη.

Η ΕΕ απέναντι στην κρίση στη Γάζα

Το δεύτερο σκέλος της ολομέλειας επικεντρώθηκε στην πολιτική στάση της ΕΕ μετά την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και την ειρηνευτική πρωτοβουλία των ΗΠΑ. Οι συζητήσεις ήταν έντονες και αποκάλυψαν βαθιές πολιτικές διαφορές.

Οι κεντρώες και συντηρητικές ομάδες (EPP, Renew, S&D) υποστήριξαν μια ρεαλιστική και σταδιακή προσέγγιση, με έμφαση στην ανοικοδόμηση υπό αυστηρή επιτήρηση των κονδυλίων και συνεργασία μόνο με διεθνώς αναγνωρισμένους φορείς.

Αντίθετα, οι ομάδες της Αριστεράς και των Πρασίνων κατηγόρησαν την Επιτροπή και το Συμβούλιο για «αναιμική στάση» και «ανθρωπιστική αδράνεια».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε νέο πακέτο ανθρωπιστικής βοήθειας ύψους 500 εκατ. ευρώ, καθώς και συμμετοχή σε διεθνές ταμείο ανοικοδόμησης, υπό τον όρο της πλήρους διαφάνειας και της αποτροπής διοχέτευσης πόρων σε ένοπλες ομάδες.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, προειδοποίησε ότι η Ευρώπη πρέπει να παίξει πραγματικό πολιτικό ρόλο στη Μέση Ανατολή και όχι απλώς να «υπογράφει επιταγές». Πρότεινε τη δημιουργία ευρωπαϊκού μηχανισμού διαλόγου για τη Γάζα, με στόχο τη σταθερότητα και την προώθηση μιας βιώσιμης λύσης δύο κρατών.

Διχασμός στην ευρωπαϊκή στάση

Η συζήτηση ανέδειξε και πάλι ενδοευρωπαϊκές διαφωνίες. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και τα σκανδιναβικά κράτη ζητούν αυστηρή στάση απέναντι στη Χαμάς, ενώ η Ιρλανδία, η Ισπανία και το Βέλγιο πιέζουν για αναγνώριση της Παλαιστινιακής Αρχής ως πλήρους συνομιλητή της ΕΕ.

Αναλυτές στις Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι η στάση του Ευρωκοινοβουλίου «αντικατοπτρίζει μια Ευρώπη που θέλει να μιλήσει με μία φωνή, αλλά ακόμα αναζητά ποια είναι αυτή η φωνή».

Οι συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου των χωρών της Βαλτικής και της Σκανδιναβίας από ρωσικά μαχητικά και drones αποτέλεσαν ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα που συζητήθηκαν στην τελευταία ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τα περιστατικά, που έχουν αυξηθεί σημαντικά από τις αρχές του έτους, προκαλούν έντονη ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Όπως επισημάνθηκε χαρακτηριστικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση «ξυπνά σε μια νέα εποχή ασφάλειας». Το Ευρωκοινοβούλιο κάλεσε τα κράτη-μέλη να προχωρήσουν άμεσα στην ενεργοποίηση του προγράμματος European Sky Shield, σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, με στόχο την ενίσχυση της αντιπυραυλικής και αντιαεροπορικής άμυνας.

Παράλληλα, προτάθηκε η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Κέντρου Ανίχνευσης Υβριδικών Απειλών, το οποίο θα επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση κυβερνοπολέμου, παραπληροφόρησης και ενεργειακού σαμποτάζ.

Ενίσχυση κρίσιμων υποδομών και θεσμικές αντιδράσεις

Αποφασίστηκε η αύξηση της χρηματοδότησης για την προστασία κρίσιμων υποδομών, όπως αγωγοί φυσικού αερίου, υποθαλάσσια καλώδια και ηλεκτρικά δίκτυα. Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε τις ενέργειες της Μόσχας «απαράδεκτη πρόκληση» και προειδοποίησε ότι η Ευρώπη «δεν θα επιτρέψει τη μετατροπή των συνόρων της σε γκρίζες ζώνες αστάθειας».

Ευρωβουλευτές από Πολωνία, Λετονία και Φινλανδία ζήτησαν τη δημιουργία μόνιμων ευρωπαϊκών δυνάμεων ταχείας αντίδρασης στα σύνορά τους. Ωστόσο, η πρόταση αυτή αντιμετωπίστηκε με επιφυλάξεις, κυρίως λόγω του κόστους και της πιθανής επικάλυψης αρμοδιοτήτων με το ΝΑΤΟ.

Η Επιτροπή Άμυνας (SEDE) εισηγήθηκε τη θέσπιση ενιαίου ευρωπαϊκού πρωτοκόλλου αντιμετώπισης υβριδικών επιθέσεων, με στόχο την ταχύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ των κρατών-μελών.

Η συνολική συζήτηση ανέδειξε ότι η ασφάλεια επιστρέφει δυναμικά στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής, όχι μόνο ως στρατιωτικό ζήτημα, αλλά ως πυλώνας επιβίωσης για μια ήπειρο που απειλείται στον αέρα, στον κυβερνοχώρο και στην ενημέρωση.

Η ελληνική προοπτική στην νέα ευρωπαϊκή στρατηγική

Για την Ελλάδα, οι αποφάσεις της ολομέλειας ανοίγουν νέες στρατηγικές δυνατότητες, οι οποίες συνοψίζονται σε τρεις βασικούς άξονες:

• Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα κυβερνοασφάλειας και άμυνας
• Εδραίωση της Αθήνας ως διπλωματικού κόμβου για τη Μεσόγειο
• Ένταξη ελληνικών start-ups σε έργα τεχνητής νοημοσύνης και cloud

Ο ευρωβουλευτής Δημήτρης Παπαδημούλης σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της νέας ευρωπαϊκής εποχής, αρκεί να κινηθούμε γρήγορα».

Συμπεράσματα: Η Ευρώπη σε μεταβατική φάση

Οι συζητήσεις στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου κατέδειξαν ότι η Ευρώπη αρχίζει να συνειδητοποιεί —έστω και καθυστερημένα— πως ο 21ος αιώνας δεν θα καθοριστεί μόνο από την οικονομία, αλλά και από την ικανότητά της να προστατεύει, να καινοτομεί και να αποφασίζει ενιαία. Η ασφάλεια, η τεχνολογία και η στρατηγική αυτονομία αναδεικνύονται πλέον ως κεντρικοί πυλώνες της ευρωπαϊκής πολιτικής.

Πηγή: