Για πολλούς Έλληνες τα Χριστούγεννα συνδέονται στο μυαλό με εικόνες χιονιού και παγωμένων δρόμων, εικόνες που έρχονται κυρίως από ταινίες και ξένες χώρες. Η πραγματικότητα όμως στην Ελλάδα και ειδικά στην Αθήνα είναι εντελώς διαφορετική. Τα Χριστούγεννα στην πρωτεύουσα σπάνια συνοδεύονται από χιόνι και ακόμη σπανιότερα αφήνουν πίσω τους εικόνες πραγματικού λευκού τοπίου. Οι καταγραφές των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν ότι το χιόνι την ημέρα των Χριστουγέννων αποτελεί περισσότερο εξαίρεση παρά κανόνα.

Η Αθήνα ανήκει σε μια περιοχή με ήπιο μεσογειακό κλίμα και αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα στις καιρικές συνθήκες των γιορτών. Οι θερμοκρασίες συνήθως κινούνται σε επίπεδα που ευνοούν τη βροχή και όχι τη χιονόπτωση, ενώ ακόμη και όταν σημειώνεται ψύχος, αυτό σπάνια συνοδεύεται από φαινόμενα που να θυμίζουν βαρύ χειμώνα μέσα στην πόλη.

Πότε είδαμε τελευταία φορά χιόνι

Η τελευταία φορά που καταγράφηκε χιονόπτωση ανήμερα των Χριστουγέννων στην Αθήνα έχει περάσει στη μνήμη ως ένα σπάνιο γεγονός που δύσκολα επαναλαμβάνεται. Ακόμη και τότε, το χιόνι δεν δημιούργησε συνθήκες πλήρους χιονόστρωσης, αλλά εμφανίστηκε περιορισμένα και χωρίς διάρκεια. Για τις νεότερες γενιές, τα λευκά Χριστούγεννα στην πρωτεύουσα είναι περισσότερο μια αφήγηση των παλαιότερων παρά μια βιωμένη εμπειρία.

Αντίθετα, σε άλλες περιοχές της χώρας και κυρίως σε ορεινά τμήματα, το χιόνι τα Χριστούγεννα δεν είναι τόσο σπάνιο. Ωστόσο, σε εθνικό επίπεδο, οι περιπτώσεις όπου μεγάλο μέρος της Ελλάδας καλύφθηκε από χιόνι ανήμερα των γιορτών ήταν ελάχιστες και συνδέθηκαν με ακραία καιρικά επεισόδια.

Οι πιο ψυχρές γιορτές

Στην ιστορία των τελευταίων δεκαετιών έχουν καταγραφεί Χριστούγεννα με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες, όπου ο παγετός και το κρύο κυριάρχησαν σε πολλές περιοχές. Σε αυτές τις περιόδους, ο καιρός δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στις μετακινήσεις και στην καθημερινότητα, χωρίς όμως απαραίτητα να συνοδεύεται από εκτεταμένες χιονοπτώσεις στις μεγάλες πόλεις.

Οι πιο ψυχρές γιορτές έμειναν στη μνήμη κυρίως λόγω του έντονου κρύου και λιγότερο λόγω του χιονιού. Ακόμη και τότε, η Αθήνα παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό χωρίς λευκό τοπίο, επιβεβαιώνοντας ότι η γεωγραφική της θέση λειτουργεί αποτρεπτικά για τέτοια φαινόμενα.

Οι πιο ζεστές χρονιές

Στον αντίποδα, υπήρξαν Χριστούγεννα με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, που θύμιζαν περισσότερο φθινόπωρο παρά χειμώνα. Σε αυτές τις χρονιές, ο καιρός επέτρεψε υπαίθριες δραστηριότητες χωρίς ιδιαίτερο κρύο, δημιουργώντας μια αίσθηση αποσύνδεσης από το κλασικό χειμωνιάτικο σκηνικό των γιορτών.

Οι ζεστές αυτές περίοδοι ενίσχυσαν τη συζήτηση γύρω από τις κλιματικές μεταβολές και την αλλαγή των καιρικών προτύπων, καθώς οι αποκλίσεις από τις αναμενόμενες θερμοκρασίες έγιναν ολοένα και πιο εμφανείς.

Μνήμη και πραγματικότητα

Η ιδέα των λευκών Χριστουγέννων στην Ελλάδα παραμένει ισχυρή στη συλλογική φαντασία, παρά το γεγονός ότι η πραγματικότητα τη διαψεύδει τις περισσότερες φορές. Οι αναμνήσεις από σπάνιες χιονοπτώσεις μεγαλοποιούνται με τα χρόνια, ενώ οι ήπιες και συνηθισμένες γιορτές περνούν σχεδόν απαρατήρητες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται η αίσθηση ότι παλαιότερα τα Χριστούγεννα ήταν πιο κρύα και πιο χιονισμένα, ενώ στην πραγματικότητα τα δεδομένα δείχνουν ότι τέτοιες συνθήκες ήταν ανέκαθεν σπάνιες, ιδιαίτερα για την Αθήνα.

Τι να περιμένουμε στο μέλλον

Με βάση την εικόνα των τελευταίων δεκαετιών, τα Χριστούγεννα στην Ελλάδα και ειδικά στην πρωτεύουσα αναμένεται να συνεχίσουν να χαρακτηρίζονται από ήπιες συνθήκες, με το χιόνι να παραμένει μια σπάνια και εντυπωσιακή εξαίρεση. Οι ακραίες περιπτώσεις ψύχους ή ζέστης πιθανόν να εμφανίζονται κατά διαστήματα, όμως το λευκό σκηνικό των γιορτών δύσκολα θα γίνει κάτι συνηθισμένο.

Η πραγματικότητα δείχνει ότι τα ελληνικά Χριστούγεννα έχουν τον δικό τους χαρακτήρα, μακριά από στερεότυπα άλλων χωρών, με καιρό που συνήθως ευνοεί τη βροχή και όχι το χιόνι.