Η ώρα των αποφάσεων για το ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας έφτασε. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται σήμερα το απόγευμα στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒ να ανακοινώσει το τελικό πλαίσιο στήριξης για τους μεγάλους καταναλωτές ρεύματος, σε μια προσπάθεια να δοθεί ανάσα ανταγωνιστικότητας στην ελληνική μεταποίηση – έναν τομέα που εδώ και μήνες πιέζει για μια λύση αντίστοιχη με εκείνη που εφαρμόζεται στην Ιταλία.
Ωστόσο, όπως όλα δείχνουν, η τελική φόρμουλα που επέλεξε η κυβέρνηση θα είναι μια πιο "σφιχτή" εκδοχή του λεγόμενου ιταλικού μοντέλου: με χαμηλότερα ποσοστά επιδότησης, ρήτρα επιστροφής των ενισχύσεων και αυστηρή ευθυγράμμιση με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων της Ε.Ε.
Σύμφωνα με τον Χάρη Φλουδόπουλου, το σχήμα που εξετάζει το οικονομικό επιτελείο βασίζεται στο "Energy Release" της Ιταλίας – το λεγόμενο ιταλικό μοντέλο – αλλά με ουσιώδεις προσαρμογές στα ελληνικά δημοσιονομικά δεδομένα. Στην πράξη, η ενίσχυση δεν θα καλύπτει το 100% της κατανάλωσης, όπως προέβλεπε η αρχική πρόταση του ΣΕΒ, αλλά ένα μέρος αυτής στα πρότυπα της Ρώμης.
Πρόκειται για μια επιλογή που φέρει τη σφραγίδα του οικονομικού επιτελείου το οποίο σε όλες τις διυπουργικές συσκέψεις υπενθύμιζε τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια, επισημαίνοντας ότι η πλήρης κάλυψη των ενεργοβόρων θα απαιτούσε πάνω από 850 εκατ. ευρώ σε τριετία – ποσό μη διαχειρίσιμο στο σημερινό δημοσιονομικό περιβάλλον.
Έτσι, η τελική πρόταση που αναμένεται να παρουσιαστεί σήμερα περιορίζει το κόστος κοντά στα 250-280 εκατ. ευρώ ετησίως, απευθυνόμενη σε περίπου 400 επιχειρήσεις μέσης και υψηλής τάσης.
Η ελληνική εκδοχή του ιταλικού μοντέλου
Το σχήμα που φέρεται να προκρίνει η κυβέρνηση στηρίζεται στην ιδέα των μακροπρόθεσμων συμβολαίων μεταξύ ΑΠΕ και βιομηχανιών, υπό κρατική εποπτεία. Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να προμηθεύονται ρεύμα σε ανταγωνιστική τιμή, με τη διαφορά να καλύπτεται προσωρινά από τον κρατικό προϋπολογισμό ή ειδικό ταμείο.
Όπως και στην ιταλική εκδοχή, εισάγεται ρήτρα claw back: το οικονομικό όφελος που θα αποκομίσουν οι βιομηχανίες την πρώτη τριετία θα πρέπει να επιστραφεί σταδιακά μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, μέσω συμμετοχής σε επενδύσεις σε ΑΠΕ ή άλλες πράσινες τεχνολογίες (όπως αποθήκευση ενέργειας).
Με αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση επιχειρεί να συνδυάσει τη στήριξη της βιομηχανίας με τη στρατηγική της πράσινης μετάβασης, αποφεύγοντας παράλληλα την παγίδα των "μόνιμων" κρατικών επιδοτήσεων που θα προκαλούσαν αντιρρήσεις στις Βρυξέλλες.
Οι ενστάσεις και τα σενάρια
Το σχέδιο πέρασε από πολλά κύματα. Μετά τη ΔΕΘ, όπου ο επιχειρηματικός κόσμος εξέφρασε ανοιχτά τη δυσαρέσκειά του για την απουσία συγκεκριμένων μέτρων, ξεκίνησε ένας γύρος πυκνών διαβουλεύσεων μεταξύ κυβέρνησης και εκπροσώπων της βιομηχανίας.
Η αρχική πρόταση του ΣΕΒ προέβλεπε ενίσχυση για το σύνολο της κατανάλωσης 60 ενεργοβόρων βιομηχανιών, κόστους άνω των 250 εκατ. ευρώ ετησίως, με επιστροφή του οφέλους σε βάθος 20ετίας. Το οικονομικό επιτελείο, ωστόσο, έκρινε τη δαπάνη υπερβολική και ζήτησε περιορισμό της κάλυψης, τόσο σε εύρος (περισσότερες επιχειρήσεις, αλλά με μικρότερη ενίσχυση ανά μονάδα), όσο και σε ποσοστό (μόνο στο 25%-30% της κατανάλωσης).
Παράλληλα, εξετάστηκαν εναλλακτικά σενάρια: ενίσχυση μέσω του μηχανισμού αντιστάθμισης ρύπων, διεύρυνση των επιλέξιμων δαπανών για έργα ενεργειακής απόδοσης, ακόμη και επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων για αυτοπαραγωγή και net metering.
Πιθανή καθυστέρηση στις ανακοινώσεις
Αν και ο πρωθυπουργός αναμένεται να αναφερθεί σήμερα στα μέτρα, δεν αποκλείεται η πλήρης εξειδίκευσή τους να μετατεθεί για τις επόμενες ημέρες. Ο λόγος είναι ότι ακόμη δεν έχουν "κλειδώσει" οι τελικές αριθμητικές παράμετροι – δηλαδή το ύψος της ενίσχυσης, ο μηχανισμός επιστροφής και η διαδικασία επιλογής των επιλέξιμων επιχειρήσεων.
Εφόσον δεν ολοκληρωθεί εγκαίρως η τεχνική επεξεργασία, ο κ. Μητσοτάκης ενδέχεται στη Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ, να περιοριστεί στην επιβεβαίωση της βούλησης για στήριξη της βιομηχανίας παρουσιάζοντας το περίγραμμα της λύσης που προκρίνει η κυβέρνηση.
Παρά τις επιφυλάξεις, το γενικότερο κλίμα είναι ότι οι δύο πλευρές συγκλίνουν σε μια λύση που, αν και δεν ικανοποιεί πλήρως τις απαιτήσεις των ενεργοβόρων, αποτελεί ένα πρώτο βήμα αποκατάστασης της ανταγωνιστικότητας.
Η κυβέρνηση επιδιώκει να δείξει ότι "ακούει" τη βιομηχανία και προχωρά σε ένα σχέδιο που συνδυάζει στήριξη και πειθαρχία, με σαφές χρονοδιάγραμμα επιστροφής των ωφελημάτων και δέσμευση για πράσινες επενδύσεις. Οι βιομηχανίες, από την πλευρά τους, αναγνωρίζουν ότι, έστω και με περιορισμένη εμβέλεια, μια θεσμοθετημένη παρέμβαση μπορεί να σταθεροποιήσει τις τιμές ρεύματος και να επιτρέψει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό τους.
Η ευρύτερη στρατηγική
Στο Μαξίμου επικρατεί η άποψη ότι η στήριξη της βιομηχανίας δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στο ενεργειακό κόστος. Για τον λόγο αυτό, παράλληλα με τα μέτρα για το ρεύμα, επεξεργάζεται ένα συνολικό πακέτο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, που περιλαμβάνει επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων, ενίσχυση των πράσινων επενδύσεων, αλλά και φορολογικά κίνητρα για καινοτομία και εξωστρέφεια.
Στόχος είναι να αποσταλεί ένα καθαρό μήνυμα προς την παραγωγική Ελλάδα: ότι η πολιτεία αναγνωρίζει τον ρόλο της βιομηχανίας ως πυλώνα ανάπτυξης και απασχόλησης – αλλά η στήριξη θα συνδέεται με δεσμεύσεις, διαφάνεια και πράσινο προσανατολισμό.
