Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με μια μεγάλη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet Planetary Health.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έως τώρα ανάλυση που επιβεβαιώνει τη σύνδεση μεταξύ ατμοσφαιρικής ρύπανσης και υγείας του εγκεφάλου, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τον ακριβή μηχανισμό και το χρονικό παράθυρο κατά το οποίο οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι.

Όπως αναφέρει το Euronews, περίπου 57 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με άνοια, η οποία προκύπτει όταν οι συνδέσεις των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο αλλοιώνονται, χάνονται ή καταστρέφονται.

Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει ορισμένους παράγοντες κινδύνου, μεταξύ αυτών και τη ρύπανση του αέρα, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουν μέχρι σήμερα ποιοι ρύποι είναι οι πιο επικίνδυνοι.

Στη νέα ανάλυση, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο μελέτησαν δεδομένα από 51 αναφορές που αφορούσαν σχεδόν 30 εκατομμύρια άτομα, κυρίως από χώρες με υψηλό εισόδημα.

Από τα στοιχεία διαπίστωσαν ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στον κίνδυνο άνοιας και την έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια από πηγές όπως τα καυσαέρια αυτοκινήτων, οι μονάδες παραγωγής ενέργειας και η σκόνη, καθώς και στο διοξείδιο του αζώτου που προέρχεται από την καύση καυσίμων και τη μαύρη αιθάλη από εξατμίσεις και ξυλόσομπες.

Οι ρύποι αυτοί φαίνεται να σχετίζονται πιο έντονα με την αγγειακή άνοια – που προκαλείται από μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο – παρά με τη νόσο Αλτσχάιμερ, τη συχνότερη μορφή άνοιας, αν και οι διαφορές ενδέχεται να μην είναι σημαντικές.

«Δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα»

«Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα – είναι μια σοβαρή και αυξανόμενη απειλή για την υγεία του εγκεφάλου μας», δήλωσε στο Euronews η Δρ Ιζόλντε Ράντφορντ, υπεύθυνη πολιτικής στον οργανισμό Alzheimer’s Research UK.

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα αν η ρύπανση προκαλεί άμεσα την άνοια ή ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι βιολογικοί μηχανισμοί. Ωστόσο, υποψιάζονται ότι προκαλεί φλεγμονή και οξειδωτικό στρες – καταστάσεις που μπορούν να βλάψουν κύτταρα και DNA στον εγκέφαλο και έχουν συσχετιστεί με την έναρξη αλλά και την εξέλιξη της άνοιας.

«Το ανθρώπινο σώμα δεν έχει ουσιαστική άμυνα απέναντι στο κοκτέιλ μικροσωματιδίων που δημιουργούμε έξω, κυρίως από την κυκλοφορία, αλλά και μέσα στα σπίτια μας, για παράδειγμα μέσω μιας ξυλόσομπας ή ενός τζακιού», δήλωσε η Μπάρμπαρα Μέιχερ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ.

Χρειάζεται περισσότερη έρευνα, αλλά και μέτρα αντιμετώπισης

Η ανάλυση έχει και περιορισμούς. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια σε ποιους ρύπους έχει εκτεθεί ένα άτομο με την πάροδο του χρόνου, πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και ποια είναι η επίδρασή τους στην υγεία.

Η συγκεκριμένη μελέτη – όπως και πολλές άλλες – εκτιμά την έκθεση με βάση τη διεύθυνση κατοικίας. Επίσης, δεν είναι σαφές πότε ακριβώς στη ζωή μας είναι πιο κρίσιμη η έκθεση αυτή – αν και οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να πρόκειται για διάστημα ετών ή και δεκαετιών.

«Χρειαζόμαστε επειγόντως καλύτερες μεθόδους έρευνας», δήλωσε ο Δρ Τομ Ρας, ειδικός στην άνοια και την ψυχιατρική τρίτης ηλικίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. «Η έρευνα αυτή απαντά στο ερώτημα της σχέσης μεταξύ ρύπανσης και άνοιας καλύτερα από προηγούμενες μελέτες, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερα στοιχεία για να καταλάβουμε πώς και γιατί η ρύπανση είναι επιβλαβής για τον εγκέφαλο».

Παρόλα αυτά, επιστήμονες και οργανώσεις ζητούν από τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν αυστηρότερα όρια για την ποιότητα του αέρα και να λάβουν μέτρα για τη μείωση της έκθεσης των πολιτών στη ρύπανση. «Πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα για να αντιμετωπιστεί αυτή η αόρατη απειλή», κατέληξε η Ράντφορντ.