Με φόντο ένα σκηνικό γεμάτο προκλήσεις και εντάσεις, η επικείμενη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η Άγκυρα, με κινήσεις που προκαλούν ανησυχία, φαίνεται να ναρκοθετεί τον διάλογο, παρά τη σχετική ηρεμία που επικρατεί επί του πεδίου.
Διπλωματική αδράνεια και ψυχρότητα
Το τελευταίο εξάμηνο, οι επαφές μεταξύ των δύο πλευρών έχουν περιοριστεί δραματικά. Η μόνη συνάντηση των δύο ηγετών έγινε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ενώ οι υπουργοί Εξωτερικών, που άλλοτε είχαν τακτική επικοινωνία, έχουν να συναντηθούν πάνω από τρεις μήνες. Η εικόνα αυτή αποτυπώνει την ψυχρότητα που έχει επικρατήσει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες δείχνουν να διολισθαίνουν προς περαιτέρω επιδείνωση.
Ηλεκτρική διασύνδεση: Το νέο πεδίο αντιπαράθεσης
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου έχει εξελιχθεί σε βασικό σημείο τριβής, με την Τουρκία να αντιδρά έντονα. Η καθυστέρηση του έργου για πάνω από οκτώ μήνες και η πρόσφατη εξαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η Ελλάδα θα επανεκκινήσει τις εργασίες το φθινόπωρο, φαίνεται να αποτέλεσε αφορμή για νέες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο.
Επεισόδιο στην κυπριακή ΑΟΖ
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η Τουρκία αξιοποίησε τη δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού για να στήσει ένα σκηνικό έντασης. Στο επίκεντρο βρέθηκε το ερευνητικό πλοίο «Fugro Gauss», που πραγματοποιούσε εργασίες για την πόντιση καλωδίου οπτικής ίνας στο πλαίσιο του έργου EMC, για λογαριασμό της Ε.Ε. και της Σαουδικής Αραβίας. Παρότι η Κυπριακή Δημοκρατία είχε εκδώσει NAVTEX για τις εργασίες, η Τουρκία εξέδωσε αντι-NAVTEX και, σύμφωνα με τουρκικά μέσα, έστειλε πολεμικά πλοία στην περιοχή, αναγκάζοντας το ερευνητικό σκάφος να αποχωρήσει.
Μηνύματα ισχύος από την Άγκυρα
Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας δεν περιορίστηκε μόνο σε κινήσεις επί του πεδίου, αλλά προχώρησε και σε δηλώσεις που χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα προκλητικές. Η Άγκυρα ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει κανένα έργο στην Ανατολική Μεσόγειο που δεν έχει την έγκρισή της ή επιχειρεί να την παρακάμψει. Σε σχετική διαρροή, αναφέρθηκε χαρακτηριστικά: «Αποτρέπουμε οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα μας και δεν επιτρέπουμε δραστηριότητες ή έργα (όπως το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης GREAT SEA INTERCONNECTOR) που αγνοούν τη χώρα μας».
Η αλήθεια πίσω από το επεισόδιο στην κυπριακή ΑΟΖ
Παρά τις τουρκικές διαρροές περί παρεμπόδισης του ερευνητικού σκάφους «Fugro Gauss» στην κυπριακή ΑΟΖ, οι κυπριακές αρχές δεν επιβεβαιώνουν κανένα περιστατικό. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται η Realnews, το πλοίο ολοκλήρωσε τις εργασίες του χωρίς να δεχθεί παρενόχληση, ούτε εντόπισε τουρκικά πολεμικά πλοία ή αεροσκάφη στην περιοχή.
Αν τα γεγονότα είναι πράγματι έτσι, τότε η τουρκική διαρροή φαίνεται να είχε καθαρά επικοινωνιακό χαρακτήρα, με στόχο να σταλεί ένα σαφές μήνυμα προς την Αθήνα και προσωπικά στον Κυριάκο Μητσοτάκη: ότι η Άγκυρα δεν θα επιτρέψει την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου. Πρόκειται για μια τακτική χρήσης παραπληροφόρησης (fake news), την οποία η Τουρκία υιοθετεί συχνά, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ρωσίας.
Η ελληνική αντίδραση και το καλώδιο GSI
Από την πλευρά της, η Αθήνα δεν δείχνει πρόθυμη να υποκύψει στις τουρκικές πιέσεις. Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι η Τουρκία επιχειρεί να επιβάλει την άποψη πως κανένα έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την έγκρισή της. Με την επανεκκίνηση των εργασιών για το καλώδιο GSI το φθινόπωρο, αναμένεται νέα ένταση, την οποία η ελληνική πλευρά προτίθεται να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σκοπεύει να θέσει το θέμα ευθέως στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Μια ατζέντα γεμάτη αγκάθια
Η συνάντηση των δύο ηγετών αναμένεται να είναι δύσκολη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει ήδη προαναγγείλει ότι θα θέσει το θέμα του casus belli, καθώς και τις τουρκικές ενέργειες δημιουργίας θαλάσσιων περιβαλλοντικών πάρκων σε περιοχές που παραβιάζουν ελληνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Επιπλέον, θα αναφερθεί στον τουρκικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, ο οποίος διεκδικεί σχεδόν το μισό Αιγαίο, προκαλώντας σοβαρές ανησυχίες στην Αθήνα.
Διπλωματική επίθεση μέσω ΟΗΕ
Η Άγκυρα συνεχίζει τις προκλήσεις και σε διπλωματικό επίπεδο. Με επιστολή του μόνιμου αντιπροσώπου της στον ΟΗΕ, Αχμέντ Γιλντίζ, προς τον πρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας, η Τουρκία εγείρει θέμα αναγνώρισης του ψευδοκράτους, ζητώντας την αναβάθμιση των σχέσεών του με τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (ΟΙΣ). Παράλληλα, θέτει ζήτημα «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη και «τουρκικού μουσουλμανικού πληθυσμού» στα Δωδεκάνησα.
Η επιστολή αυτή αποτελεί απάντηση στις δηλώσεις του Έλληνα μόνιμου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ, Ευάγγελου Σέκερη, ο οποίος είχε εκφράσει επιφυλάξεις για τις αναφορές του ΟΙΣ περί παραβίασης δικαιωμάτων της «τουρκικής» μειονότητας και για τις προσπάθειες αναβάθμισης του ψευδοκράτους.
Προκλητικές θέσεις για το ψευδοκράτος και τις μειονότητες
Ο Τούρκος διπλωμάτης υπερασπίστηκε την ένταξη του ψευδοκράτους στον ΟΙΣ, επικαλούμενος ψηφίσματα από το 1976 και το 2004, τα οποία υποστηρίζουν τα «νόμιμα δικαιώματα» των Τουρκοκυπρίων και καλούν τη διεθνή κοινότητα να άρει την απομόνωση τους. Η Τουρκία ενθαρρύνει και άλλους οργανισμούς να δημιουργήσουν διαύλους επικοινωνίας με την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου».
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, κατηγορεί τη χώρα για καταπίεση της «τουρκικής» μειονότητας, αναφέροντας ζητήματα όπως η εκλογή μουφτήδων, η ίδρυση δίγλωσσων νηπιαγωγείων και η αναγνώριση συλλόγων με τον όρο «τουρκικός». Μάλιστα, επικαλείται αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα αρνείται να εφαρμόσει τις αποφάσεις αυτές εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες.
Επικοινωνία Μητσοτάκη – Ρούμπιο: Ενέργεια και στρατηγική συνεργασία
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο. Πέρα από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, συζητήθηκε και το ενδιαφέρον της Chevron για ελληνικά ενεργειακά οικόπεδα. Η ελληνική πλευρά εκτιμά ως ιδιαίτερα θετική την αναφορά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη στρατηγική σημασία της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας.
