Με ιλιγγιώδη ταχύτητα ανεβαίνει η τιμή του χρυσού - η οποία έχει διπλασιαστεί από τα τέλη του 2022 - εν μέρει από τις αγορές των κεντρικών τραπεζών και εν μέρει από την έντονη αβεβαιότητα που δημιουργούν οι γεωπολιτικές συνθήκες και οι εμπορικές πολιτικές του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν αγοράσει περισσότερους από 1.000 τόνους ετησίως τα τελευταία τρία χρόνια, ποσότητα διπλάσια από τον μέσο ρυθμό αγορών τους πριν από το 2022. Τα αποθέματά τους έχουν πλέον επιστρέψει σε επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί τελευταία φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Οι αγορές ρεκόρ και η ραγδαία αύξηση των τιμών οδήγησαν τον χρυσό να ξεπεράσει το ευρώ ως το δεύτερο μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο στα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών του πλανήτη.

Η ιδέα ότι ο χρυσός γίνεται το νέο αποθεματικό νόμισμα του πλανήτη δεν είναι καινούργια και πολλοί αναλυτές συζητούν αυτό το θέμα εδώ και χρόνια. Ενώ ο χρυσός χρησιμοποιείται εν είδει νομίσματος εδώ και αιώνες, είναι απίθανο να αντικαταστήσει σύντομα το αμερικανικό δολάριο ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Ωστόσο, ο ρόλος του χρυσού ως αποθεματικού περιουσιακού στοιχείου ενισχύεται, με αρκετές κεντρικές τράπεζες να αυξάνουν τα αποθέματά τους σε χρυσό τα τελευταία χρόνια.

Ο χρυσός υποσκέλισε το ευρώ

Το μερίδιο του χρυσού στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα σε τιμές αγοράς έφτασε το 20% στο τέλος του 2024, ξεπερνώντας το ευρώ που έχει ποσοστό 16%, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ. Το ποσοστό του δολαρίου συνέχισε να μειώνεται σταθερά, στο 46% των παγκόσμιων αποθεματικών.

«Η ζήτηση χρυσού για νομισματικά αποθέματα αυξήθηκε απότομα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2022 και παρέμεινε υψηλή», σημειώνει η ΕΚΤ. Το πάγωμα των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ρωσίας που διατηρούνται σε νομίσματα της Ομάδας του G7 ώθησε ορισμένες κεντρικές τράπεζες να μειώσουν την έκθεσή τους στο δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως και η απειλή του πληθωρισμού και οι φημολογίες ότι οι ΗΠΑ θα φερθούν λιγότερο ευνοϊκά στους ξένους πιστωτές.

Οι τιμές του χρυσού και οι πραγματικές αποδόσεις ιστορικά είχαν αρνητική συσχέτιση, καθώς οι υψηλότερες αποδόσεις ωθούν τους επενδυτές να απομακρυνθούν από τα πολύτιμα μέταλλα, τα οποία δεν προσφέρουν απόδοση. Αυτή η σχέση διακόπηκε το 2022, καθώς οι κεντρικές τράπεζες άρχισαν να αγοράζουν το κίτρινο μέταλλο ως αντιστάθμισμα στον κίνδυνο των κυρώσεων, παρά την αύξηση των επιτοκίων παγκοσμίως, σύμφωνα με την ΕΚΤ.

«Οι χώρες που βρίσκονται γεωπολιτικά κοντά στην Κίνα και τη Ρωσία έχουν δει πιο έντονες αυξήσεις στο μερίδιο του χρυσού στα επίσημα συναλλαγματικά τους αποθέματα από το τελευταίο τρίμηνο του 2021», έγραψαν οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ.

Μαζικές αγορές από κεντρικές τράπεζες

Οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως βρίσκονται σε καλό δρόμο για να αγοράσουν 1.000 μετρικούς τόνους χρυσού το 2025, το οποίο θα είναι το τέταρτο έτος μαζικών αγορών τους, καθώς διαφοροποιούν τα αποθεματικά τους από ενεργητικό σε δολάρια, σημειώνει στο Reuters η εταιρεία συμβούλων Metals Focus.

Το ράλι των τιμών έχει διατηρήσει μέχρι στιγμής τις αγορές από τις κεντρικές τράπεζες ανεπηρέαστες, με τις αγορές του πρώτου τριμήνου να είναι σύμφωνες με τον τριμηνιαίο μέσο όρο του 2022-24, ανέφερε η Metals Focus στην ετήσια έκθεσή της.

«Οι παράγοντες που έχουν στηρίξει την αποδολαριοποίηση τα τελευταία χρόνια παραμένουν σταθερά στη θέση τους. Αν μη τι άλλο, η απρόβλεπτη πολιτική στάση του Τραμπ, η δημόσια κριτική του προς τον πρόεδρο της Fed Τζερόμ Πάουελ και οι επιδεινούμενες δημοσιονομικές προοπτικές των ΗΠΑ έχουν διαβρώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη στο δολάριο και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα ως απόλυτα ασφαλές ενεργητικό».

Αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα τέταρτο της συνολικής ζήτησης, οι κεντρικές τράπεζες αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη κατηγορία κατανάλωσης χρυσού μετά τον τον κλάδο του κοσμήματος και τις επενδύσεις. Το 2025, οι αγορές από τις κεντρικές τράπεζες αναμένεται να μειωθούν κατά 8% από το ρεκόρ των 1.086 τόνων του περασμένου έτους.

Εξαιρετικά σπάνιος χρυσός αστακός σώθηκε λίγο πριν το βράσιμο

Τον Ιανουάριο-Μάρτιο, η Πολωνία, το Αζερμπαϊτζάν και η Κίνα - σταθεροί αγοραστές τα τελευταία χρόνια - ηγήθηκαν των επίσημα αναφερόμενων αγορών.

Εν τω μεταξύ, η ζήτηση για κοσμήματα από ράβδους χρυσού έχει πληγεί σοβαρά από την άνοδο των τιμών. Η κατασκευή χρυσών κοσμημάτων μειώθηκε κατά 9% στους 2.011 τόνους το 2024 και αναμένεται να παρουσιάσει πτώση 16% φέτος, με την Ινδία και την Κίνα να ευθύνονται για μεγάλο μέρος αυτής της μείωσης.

Η εταιρεία συμβούλων αναμένει ότι η μέση τιμή του χρυσού θα αυξηθεί κατά 35% φέτος, μετά από αύξηση 23% το 2024. Η Goldman Sachs προβλέπει ότι η τιμή του χρυσού θα φθάσει τα 3.700 δολάρια η ουγγιά έως τα τέλη του 2025, ενώ η JP Morgan την βλέπει στα 4.000 δολάρια η ουγγιά έως το δεύτερο τρίμηνο του 2026.

Άνοδος και στην χρυσή λίρα

Μαζί με τον χρυσό είναι φυσικό να ανεβαίνει και η τιμή της χρυσής λίρας, η οποία οδεύει προς νέο ορόσημο.

Την Τετάρτη, η τιμή πώλησης της χρυσής λίρας από την Τράπεζα της Ελλάδος ξεπέρασε τα 779 ευρώ, ενώ η τιμή αγοράς της από την τράπεζα φτάνει τα 665,23 ευρώ. Να σημειωθεί ότι την προηγούμενη Παρασκευή, η τιμή της άγγιξε τα 785 ευρώ, όταν πριν από δύο χρόνια η τιμή της ήταν κάτω από τα 500 ευρώ.

Στο το πρώτο φετινό τρίμηνο, η Τράπεζα της Ελλάδος αγόρασε 11.150 και πούλησε 1.732 χρυσές λίρες.

Οι τιμές αφορούν την παραδοσιακά πιο ακριβή χρυσή λίρα παλαιάς κοπής, ενώ η χρυσή λίρα Ελισσάβετ έκδοσης από το 1974 και έπειτα πωλείται ελαφρώς χαμηλότερα.